Хочам мы таго ці не, восень жыцця напаткае кожнага. А якой яна будзе, залежыць ад самога чалавека, ад таго, як той пражыў свой век, якіх каштоўнасцяў прытрымліваўся. Жыццёвую восень герояў аповеду можна назваць залатой. Залатой па ўдзячнасці ад людзей і колькасці паслядоўнікаў іх справы.
Тэлефонны званок
Тэлефонны званок застаў вечарам. Знаёмы голас адразу прымусіў перабіраць у памяці вобразы, імёны, сустрэчы, але дарма – успомніць суразмоўцу я не змагла. Адчуўшы гэта, на другім канцы провада назвалі сябе. Тэлефанавала ветэран педагагічнай працы Бабуніцкай сярэдняй школы. Жанчына расказала, што выпісвае і чытае “раёнку” пастаянна, а да мяне звярнулася, як да былой вучаніцы і супрацоўніка “Петрыкаўскіх навін”, каб падзяліцца фактамі людской бескарыслівай дабрыні яе землякоў. Пасля размовы з былой настаўніцай, успаміны не пакідалі мяне. Сям’я педагогаў: Еўдакія Клімаўна Курыленка настаўнік – рускай мовы і літаратуры і Юрый Дзям’янавіч Рэўт – настаўнік гісторыі і грамадазнаўства. Колькі гадоў прайшло. Больш за трыццаць! Калі ўжо былыя настаўнікі знайшлі магчымасць даведацца мой нумар тэлефона, то не наведаць іх, а задаволіцца размовай па тэлефоне, я палічыла непрыстойным. Праз дзень я накіравалася на сустрэчу ў вёску Барычаў.
За кожным імем – свой лёс
Нялёгкі жыццёвы шлях у Юрыя Дзям’янавіча. Нарадзіўся ў далёкім 1929 годзе ў вёсцы Барычаў, у сям’і настаўніка. Усё б у яго жыцці склалася інакш, больш гладка і лёгка, каб не Вялікая Айчынная вайна. Яму з братам су-джана было пазнаць жыццё вязняў фашысцкай Германіі. Страшныя выпрабаванні не зламалі маральна. Пасля заканчэння вайны доўга не думаў з выбарам прафесіі – вырашыў пайсці па бацькавых слядах. Адукацыю атрымліваў у Капцэвіцкім, Петрыкаўскім і Мазырскім педвучылішчах. Паралельна з вучобай адслужыў чатыры гады ў радах Чырвонай арміі. У 1956 годзе пачаў працоўны шлях настаўнікам Сотніцкай пачатковай школы, пяць гадоў працаваў у Барычаўскай пачатковай школе якую пабудавалі па яго ініцыятыве. З цягам часу атрымаў вышэйшую адукацыю ў Мазырскім педагагічным інстытуце. Неўзабаве паступіла прапанова з суседняй вёскі Бабунічы перайсці настаўнікам гісторыі. Гавораць, што памяць пра настаўніка жыве ў яго вучнях заўжды. І сапраўды гэта так. Пераступіўшы парог хаты і сустрэўшыся позіркам з былым настаўнікам, я адчула, што час павярнуўся назад: успомніліся школьныя гады, урокі гісторыі, а адчуванне таго, што я вучаніца і мне патрэбна адказваць, прытым правільна і не падглядваючы ў падручнік, не пакідала мяне. Мне пашанцавала бачыць Юрыя Дзям’янавіча сваім класным кіраўніком у дзесятым і адзінаццатым класах. Тады, кожны з нас, падлеткаў, хацеў паказаць сваё “я”, а ён вучыў нас уменню стрымліваць сябе, паводзіць з людзьмі далікатна і тактоўна, у любой сітуацыі знаходзіць кампраміс. Ён ніколі не любіў публічнасці. Я слухала пра жыццёвы шлях былога настаўніка і думала, чаму я не ведала раней гісторыі жыцця гэтага чалавека? А можа мы, тады маладыя і бясклапотныя, не ўмелі слухаць? Спытала ў суразмоўцы пра гэта, на што ён сціпла адказаў: “У кожнага свой лёс, які трэба прайсці”.
Чалавек невычэрпнай энергіі
Надзейным спадарожнікам, дарадцай і калегай для Юрыя Дзям’янавіча стала яго жонка Еўдакія Клімаўна. Пры сустрэчы з гераіняй я адзначыла для сябе, наколькі гэта яшчэ валявая, энергічная і жыццярадасная жанчына. Выслухаўшы яе аповед, зразумела, што прадчуванне таго, што мая суразмоўца займала актыўную грама-дзянскую пазіцыю не падвяло мяне. Нарадзілася ў 1935 годзе ў вёсцы Белы Камень на Магілёўшчыне. Гадавалася без бацькі: той загінуў на фронце. Яна, дзіця вайны, добра памятае невыносныя ўмовы жыцця ў акупацыі, сіроцкую долю і страшнае жаданне – выжыць, не сагнуцца. Марыла стаць настаўніцай. Гераіня, не скарылася голаду і холаду, ажыццявіла сваю запаветную мару. Пасля заканчэння Гомельскага педагагічнага інстытута ў 1958, замест прапанаванага працаўладкавання ў горадзе Жлобіне, выбрала вёску Бабунічы. Сама тлумачыць гэта тым, што нарадзілася ў вёсцы, адчула пасляваенную нястачу – хацелася свой кавалак зямлі ў сельскай мясцовасці. На першым працоўным месцы праходзіла яе станаўленне як настаўніка і асобы. Малады спецыяліст адразу ўзначаліла калектыў васьмігадовай школы. Дзякуючы яе намаганням, школа набыла статус сярэдняй. Чатырнаццаць гадоў прысвяціла вучэбна-выхаваўчай рабоце, з’яўлялася кіраўніком драматычнага, харавога аб’яднанняў. Колькі сустрэч, экскурсійных паездак, канцэртаў ёю было арганізавана! Еўдакія Клімаўна жыла гэтай справай і вяла за сабою калег і вучняў.
Нястомнай была Еўдакія Клімаўна не толькі ў педагагічнай дзейнасці, але і ў грамадскай дзейнасці: сакратар камсамольскай арганізацыі калгаса “Запаветы Ільіча”, агітатар, рэдактар мясцовай газеты “За новы ўра-джай”, лектар у райкаме партыі.
– Калі выйшла на заслужаны адпачынак, плакала тры дні, – успамінае былы настаўнік. – Як жа без школы? Хацелася працаваць з людзьмі, прыносіць карысць сваімі задумамі. Мне прапанавалі пасаду старшыні ветэранскай арганізацыі Бабуніцкага сельскага Савета. Я згадзілася, вырашыла пабыць яшчэ “ў страі”. Пасля была абрана старастай вёсак Барычаў і Касішча і застаюся на гэтай пасадзе па сённяшні дзень.
60 гадоў адным лёсам
Першая сустрэча маіх герояў адбылася ў 1958 годзе на бабуніцкай зямлі, і вось ужо 60 гадоў яны дзеляць радасці і беды разам. На шчасце радасці было і ёсць куды больш. Маладыя педагогі самі станавіліся на ногі. Пабудавалі дом, нарадзілі і годна выгадавалі дзяцей. Дачка Людміла, закончыўшы каператыўны інстытут, звязала сваё жыццё з гандлем. Зараз жыве і працуе ў Віцебскай вобласці, сын Уладзімір абжыўся ў Гомелі. Ён працягнуў сямейную дынастыю – стаў настаўнікам, як бацькі. Дарэчы з трох унучак – дзве сталі педагогамі. У былых настаўнікаў падрастаюць два праўнукі.
Не рвецца сувязь пакаленняў. За сваю педагагічную дзейнасць Еўдакія Клімаўна і Юрый Дзям’янавіч далі пуцёўку ў жыццё многім выпускнікам. Пра іх памятаюць, часта наведваюць.
Усё ў маіх былых настаўнікаў агульнае. Быт, клопаты пра дзяцей, унукаў, успаміны пра работу. Еўдакія Клімаўна дастае фотаальбом, зроблены сваімі рукамі. На кожнай старонцы – фотаздымак школьнага выпуску . Сядзяць адзін каля адного, акуратна і павольна перагортваюць лісты, разглядваюць, успамінаюць. Пражыўшы разам столькі гадоў, яны дораць адзін аднаму цеплыню, гавораць пяшчотныя словы.
Яшчэ адзін прыклад для нас, іх вучняў.
Святлана СОБАЛЕВА,
фота аўтара.
Оставить комментарий