Тлумачэнне заканадаўства Рэспублікі Беларусь аб абмежаванні ў дзеяздольнасці

Абмежаванне ў дзеяздольнасці грамадзяніна – гэта важны прававы інструмент, прадугледжаны заканадаўствам Рэспублікі Беларусь, які ўжываецца ў выключных выпадках для абароны інтарэсаў самога грамадзяніна і яго асяроддзя. Дадзены інстытут рэгулюецца Грамадзянскім кодэксам Рэспублікі Беларусь (ГК РБ) і Грамадзянскім працэсуальным кодэксам Рэспублікі Беларусь (ГПК РБ).

Згодна з артыкулам 30 ГК РБ, абмежаванне дзеяздольнасці можа быць прыменена да грамадзян, якія з прычыны злоўжывання спіртнымі напоямі, наркатычнымі і псіхатропнымі  сродкамі, ставяць сваю сям’ю ў цяжкае матэрыяльнае становішча. Таксама з 2020 года заканадаўства прадугледжвае магчымасць абмежавання дзеяздольнасці грамадзян, якія пакутуюць псіхічнымі засмучэннямі, калі яны не здольныя ў поўнай меры разумець значэнне сваіх дзеянняў або кіраваць імі.

Працэдура абмежавання дзеяздольнасці ажыццяўляецца ў судовым парадку. Заява аб абмежаванні дзеяздольнасці можа быць пададзена членамі сям’і грамадзяніна, органамі апекі і папячыцельства, а таксама пракуратурай раёна. Суд прызначае судова-псіхіятрычную экспертызу для ацэнкі стану грамадзяніна. Рашэнне суда аб абмежаванні дзеяздольнасці грунтуецца на прадстаўленых доказах, уключаючы медыцынскія заключэння, характарыстыкі з месца жыхарства і сведкавыя паказанні.

Грамадзянін, прызнаны абмежавана дзеяздольным, мае права самастойна здзяйсняць толькі дробныя бытавыя здзелкі. Усе астатнія дзеянні, звязаныя з распараджэннем маёмасцю або заключэннем дагавораў, патрабуюць згоды папячыцеля. Гэта накіравана на прадухіленне магчымай шкоды як для самога грамадзяніна, так і для яго сям’і.

Важна адзначыць, што абмежаванне дзеяздольнасці не з’яўляецца пажыццёвым. Калі падставы для абмежавання адпадаюць, грамадзянін можа быць адноўлены ў поўнай дзеяздольнасці. Для гэтага неабходна падаць заяву ў суд, які разгледзіць справу на падставе новых доказаў, такіх як паспяховае лячэнне ад залежнасці або паляпшэнне псіхічнага стану.

Такім чынам, заканадаўства Рэспублікі Беларусь аб абмежаванні ў дзеяздольнасці накіравана на абарону правоў і інтарэсаў грамадзян, а таксама на забеспячэнне іх сацыяльнай і прававой бяспекі. Гэты інстытут адыгрывае важную ролю ў падтрыманні балансу паміж свабодай асобы і адказнасцю перад грамадствам.

Алена Панасейка, памочнік пракурора Петрыкаўскага раёна.